I. Cơ sở pháp lý
-
Luật Phòng, chống rửa tiền 2012: Được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 18/6/2012, có hiệu lực từ 01/01/2013, là văn bản pháp lý toàn diện đầu tiên của Việt Nam về PCRT, đặt nền móng cho việc hội nhập các chuẩn mực quốc tế trong lĩnh vực này.
-
Dự án Luật PCRT sửa đổi: Dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV (10/2022), bổ sung thêm quy định:
-
Đánh giá rủi ro quốc gia, ngành, tổ chức báo cáo
-
Cập nhật đối tượng quản lý như tài sản ảo, các nền tảng P2P Lending,...
-
II. Quy chế phối hợp ngành giữa các cơ quan quản lý
Ngày 09/09/2022, Ngân hàng Nhà nước và Tổng cục Hải quan ký Quy chế phối hợp về:
-
Nguyên tắc trao đổi, bảo mật thông tin
-
Quy định về đầu mối, hình thức, nội dung, thẩm quyền cung cấp thông tin
-
Tăng cường phát hiện, xử lý rủi ro từ hoạt động xuất nhập khẩu, luân chuyển tài sản xuyên biên giới
III. Rửa tiền là gì?
Rửa tiền (Money Laundering) là hành vi chuyển đổi tài sản có nguồn gốc từ phạm tội thành tài sản có vẻ hợp pháp.
Các hành vi phổ biến theo Luật PCRT 2012 và BLHS 2015 (sửa đổi 2017) bao gồm:
-
Thực hiện giao dịch nhằm che giấu nguồn gốc tài sản phạm tội
-
Sử dụng tiền do phạm tội mà có vào hoạt động kinh doanh
-
Cản trở hoặc làm sai lệch thông tin về tài sản bất hợp pháp
-
Giúp tổ chức, cá nhân tội phạm hợp thức hóa tài sản
-
Chiếm hữu tài sản biết rõ là từ phạm tội mà có
IV. Các phương thức rửa tiền phổ biến tại Việt Nam
1. Thông qua hệ thống tài chính
-
Chia nhỏ khoản tiền để tránh bị phát hiện, chuyển qua nhiều lần/giao dịch
-
Lợi dụng các ngưỡng báo cáo (ví dụ >300 triệu đồng/giao dịch quốc tế theo QĐ 20/2013/QĐ-TTg)
2. Qua thương mại quốc tế
-
Lập công ty “vỏ bọc” xuất nhập khẩu, thực hiện tạm nhập – tái xuất để ngụy trang chuyển tiền bất hợp pháp
3. Mua bán bất động sản và tài sản có giá trị
-
Giao dịch tài sản lớn như nhà đất, kim cương, đồng hồ hàng hiệu,… để hợp pháp hóa dòng tiền
4. Thông qua tiền ảo (cryptocurrency)
-
Chuyển đổi, giao dịch trên blockchain ẩn danh như Bitcoin, BNB, Ethereum…
-
Việt Nam không công nhận tiền ảo là phương tiện thanh toán hợp pháp
V. Các điểm yếu và nguy cơ hiện hữu
-
Khung pháp lý chưa bao phủ hết các mô hình kinh doanh số mới
-
Các hoạt động nặc danh, xuyên biên giới, không qua ngân hàng khó kiểm soát
-
Thiếu sự đồng bộ dữ liệu giữa các ngành như hải quan – thuế – ngân hàng
VI. Giải pháp quản lý và hành động của Nhà nước
1. Hoàn thiện pháp luật
-
Mở rộng phạm vi kiểm soát: tài sản ảo, nền tảng công nghệ tài chính
-
Siết chặt nghĩa vụ báo cáo, lưu giữ hồ sơ, phân tích giao dịch bất thường
2. Kế hoạch hành động quốc gia 2021–2025
-
Theo Quyết định 941/QĐ-TTg, tập trung vào:
-
Rà soát giao dịch đáng ngờ
-
Phối hợp các cơ quan liên ngành
-
Phong tỏa tài sản trong trường hợp cần thiết
-
VII. Doanh nghiệp cần lưu ý gì?
✅ Tuân thủ pháp lý
-
Xây dựng quy trình nội bộ kiểm soát giao dịch bất thường
-
Phân công cán bộ phụ trách PCRT, đào tạo định kỳ
✅ Báo cáo kịp thời
-
Các giao dịch giá trị lớn, bất thường cần lưu trữ và báo cáo theo quy định
-
Ưu tiên thanh toán qua ngân hàng để đảm bảo minh bạch
✅ Hạn chế tiền mặt
-
Tăng cường thanh toán không dùng tiền mặt để giảm nguy cơ tiếp tay rửa tiền
✅ Giảm thiểu rủi ro gián tiếp
-
Đánh giá khách hàng, đối tác kỹ lưỡng
-
Kiểm tra giao dịch đầu vào/đầu ra từ các kênh công khai, công nghệ hỗ trợ
???? Kết luận
Việc phòng, chống rửa tiền không chỉ là trách nhiệm tuân thủ pháp luật, mà còn là hành động bảo vệ uy tín, tài chính và tính minh bạch của mỗi tổ chức, doanh nghiệp. Các quy định pháp lý đang ngày càng hoàn thiện và chặt chẽ hơn, đòi hỏi doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, triển khai và nâng cao ý thức quản trị rủi ro ngay từ bây giờ.